“การเรียนเปลี่ยนชีวิตยังไง… ตอบเร็ว ๆ คือเรามีความสุข ดีใจที่ได้กลับมาเรียน และทำได้ดีด้วย อย่างเมื่อก่อนไม่เคยมีโอกาสแบบนี้ ตอนนั้นเรารู้สึกไม่มีพื้นที่ ไม่ได้รับการยอมรับ ไม่เข้าพวกกับใครเลย แต่การเรียนรูปแบบนี้ทำให้รู้สึกดีกับตัวเองมากขึ้น อยากทำให้ดีขึ้น เพื่อจะได้เอาวุฒิการศึกษาไปเรียนต่อในทางที่เหมาะกับเรา”
‘น้องนิว’ เยาวชนวัย 15 ปี เพิ่งรับวุฒิการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จากศูนย์การเรียนปัญญากัลป์ พูดถึง ‘จุดเปลี่ยน’ ในวันสำเร็จการศึกษา ว่าการได้กลับสู้เส้นทางเรียนรู้อีกครั้ง สำคัญต่อชีวิตของเธอเพียงใด ก่อนเท้าความย้อนไปในช่วงวัยอายุพ้นสิบขวบปีไม่เท่าไหร่ ที่เธอต้องเผชิญอุปสรรคกับการปรับตัวเข้ากับสังคมและสภาพแวดล้อมในโรงเรียน และหาทางออกไม่พบ
“ตอนอยู่ในบรรยากาศโรงเรียน เราเคยรู้สึกว่าไม่เชื่อมต่อกับอะไรเลย โดยเฉพาะสังคมเพื่อน ๆ คือเท่าที่จำได้มันมีช่วงหนึ่งที่เราพยายาม แต่ก็ไม่ดีขึ้น ยิ่งตอนครูสอนในห้อง เราไม่รู้ว่าเขาไม่ได้มองเห็นนักเรียนทุกคนทั่วถึง หรือเป็นตัวเราเองที่ทำยังไงก็เข้าไปไม่ถึงครูเอง จึงไม่ได้อยู่ในความสนใจของเขา มันยิ่งทำให้เราท้อ กลายเป็นว่าถึงจุดหนึ่งเราก็ไม่สนใจการเรียน …แล้วทีนี้พอยิ่งไม่ตั้งใจเรียน ผลการเรียนไม่ดี ก็ยิ่งรู้สึกไม่มีใครมองเห็นเข้าไปอีก เราก็เริ่มเกเร ไม่อยากไปโรงเรียนแล้ว”นิวไล่ ‘ต้นสาย’ ที่พามาถึง ‘ปลายเหตุ’ ซึ่งพาเธอมาใช้เวลาอยู่ที่ศูนย์ฝึกอบรมเด็กและเยาวชนเขต 5 จังหวัดอุบลราชธานี อันเป็นพื้นที่ที่ทำให้ได้ใคร่ครวญอีกครั้ง ว่าแท้จริงแล้ว ‘เธอไม่เคยไม่อยากเรียนหนังสือ’
“วันที่รู้ว่าเราจะได้เรียน ดีใจมาก ตอนนั้นได้คุยกับตัวเองว่าจริง ๆ เราอยากเรียนมาตลอด เราอยากมีอนาคต อยากเรียนให้สูง อยากมีงานทำมั่นคง เพราะเราเห็นตัวอย่างจากครอบครัวตัวเอง ว่าถ้าไม่มีวุฒิการศึกษา ไม่มีความรู้ ไม่มีทักษะ ไม่มีประสบการณ์อะไร ทางเลือกในชีวิตจะแทบไม่มีเลย แล้วถึงจะมาใฝ่เรียนเอาตอนที่อายุมากแล้ว มันก็ยากอยู่ดีที่จะมีโอกาสมารองรับ ดังนั้นพอรู้ว่าเราจะได้เรียนอีกครั้ง ก็คิดทันทีว่าจะไม่ปล่อยโอกาสดี ๆ ผ่านไป ยังไงก็ต้องคว้าวุฒิ ม.3 มาให้ได้”
จนวันนี้ที่ทำได้สมดังเป้าหมายที่ตั้งไว้ นิวถือใบประกาศนียบัตรไว้ในมือ ก้าวขึ้นเวทีเป็นตัวแทนเพื่อน ๆ กล่าวขอบคุณทุกฝ่ายที่มีส่วนร่วมจัดการศึกษาซึ่งสามารถก้าวข้ามข้อจำกัดไปถึงเยาวชนทุกคน พร้อมเผยแผนชีวิตในขั้นตอนต่อไป ว่า “เคยกังวลอยู่บ้างว่าหลังจากนี้ สภาพแวดล้อมที่ต้องเจออาจพาเรากลับไปอยู่ ณ จุดเดิมเมื่อไหร่ก็ได้ นั่นทำให้เราต้องมีเครื่องมือคือความรู้ มีตัวช่วยคือวุฒิการศึกษา ที่จะเป็นเหมือนฐานให้เหยียบขึ้นไปถึงอนาคตที่ดีกว่า จากนี้เราจึงวางแผนว่าจะเรียนต่อให้ได้วุฒิ ม.ปลาย ซึ่งจะเรียนผ่านศูนย์การเรียนเหมือนเดิม เพราะคิดแล้วว่าเหมาะกับเรามากกว่า การเรียนแบบนี้ทำให้เรารู้สึกเต็มที่ มีสมาธิและไม่กังวลกับอะไรเลย ทุกวันที่มาเรียนเราเกิดความคิดดี ๆ ใหม่ ๆ ซึ่งมันเป็นแรงผลักให้อยากรู้อยากเรียน อยากศึกษาต่อให้สูงยิ่งขึ้น
“สำหรับตัวเราที่มีปัญหาเรื่องการปรับตัว เราได้ประโยชน์จากการเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น มีการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะกับความแตกต่างไม่เหมือนกันของแต่ละคน มีพื้นที่สำหรับเด็กกลุ่มหนึ่งที่อาจรู้สึกแปลกแยกเมื่ออยู่ที่โรงเรียน มีการเรียนรู้ที่ผ่อนกฎระเบียบบางอย่างเพื่อให้เด็กเข้าถึงโอกาสง่ายขึ้น และสำคัญมาก ๆ คือมีครูที่พร้อมเอาใจใส่เราทุกคนโดยไม่ตัดสิน เพราะสำหรับพวกเราแล้ว ในเวลาที่ต้องการความช่วยเหลือ เราอยากให้ครูเป็นคนคนนั้น อาจไม่ถึงกับต้องจับมือพาไป แต่ขอแค่คอยฉุดไว้ในเวลาที่ไม่รู้จะหันไปขอความช่วยเหลือจากตรงไหน เพื่อให้เราพร้อมที่จะก้าวไปข้างหน้า สามารภผ่านอุปสรรคต่าง ๆ ได้โดยไม่หลงไปทางอื่น”
เรื่องราวของ ‘น้องนิว’ เยาวชนอีกคนหนึ่งจาก ศูนย์ฝึกอบรมเด็กและเยาวชนเขต 5 จังหวัดอุบลราชธานี ที่สะท้อนว่า ณ วันนี้การศึกษาที่ยืดหยุ่น มีทางเลือก และตอบโจทย์ชีวิต กำลังเป็นหนึ่งทางออกเพื่อก้าวพ้นจากข้อจำกัดต่าง ๆ ในระบบการศึกษา และสามารถส่งต่อโอกาสการเรียนรู้ ให้ไปถึงเด็กเยาวชนทุกคนได้อย่างเหมาะสมตามบริบทชีวิต
