“ก่อนหน้านี้เด็กบางคนต้องหยุดเรียนไปทำงานหาเงินจุนเจือครอบครัว ทั้งที่ก็ไม่ได้อยากทำอย่างนั้น แต่เขาต้องทำเพราะไม่มีทางเลือก ...แต่พอมีทุนเข้ามามันก็พอช่วยค่าใช้จ่ายประจำวัน พอเป็นค่าเดินทางมาเรียน พอเป็นค่ากินอยู่ หรือพอทำให้เด็กคนหนึ่งได้มีชุดนักเรียนใหม่ มีกระเป๋านักเรียนใบใหม่กับเขาบ้าง และที่ดีที่สุดคืออัตราขาดเรียนก็น้อยลง เพราะเด็กไม่ต้องหยุดเรียนไปทำงานแล้ว”
ครูภาณุรุจ กลิ่นจันทร์ โรงเรียนวัดแหลมหิน อำเภอเมืองตราด จังหวัดตราด พูดถึงความสำคัญของทุนการศึกษา และโดยเฉพาะในการดูแลน้อง ๆ ‘ทุนเสมอภาค’ ภายใต้โครงการจัดสรรเงินอุดหนุนแบบมีเงื่อนไข (Conditional Cash Transfer: CCT) ที่โรงเรียนขยายโอกาสแห่งนี้มีอยู่ 7 คน
“พูดถึงพื้นเพผู้ปกครอง เด็กโรงเรียนเราก็น่าจะคล้ายกับโรงเรียนตามพื้นที่ชายฝั่งทะเลอีกหลายแห่ง ที่พ่อแม่ปู่ย่าตายายของเด็กจะประกอบอาชีพประมง ซึ่งไม่ใช่งานที่มั่นคงเลย ลักษณะครอบครัวส่วนใหญ่จึงเหมือน ๆ กันหมด คือหาเช้ากินค่ำ ชักหน้าไม่ถือหลัง ไม่มีเงินพอซื้อเสื้อผ้า อุปกรณ์การเรียน บางบ้านไม่มีกระทั่งค่าอาหารครบมื้อ จึงไม่ต้องถามต่อถึงเงินที่เด็กจะพกมาโรงเรียน”
คุณครูฉายสภาพความเป็นอยู่ของเด็ก ๆ โรงเรียนวัดแหลมหิน ก่อนสำทับว่า “ดังนั้นถ้าไม่มีทุนเสมอภาค รวมถึงทุนอื่น ๆ ที่ลงมาถึง โอกาสเข้าถึงการเรียนรู้ของเด็ก ๆ ก็แทบไม่มีเลย”
ขณะที่ทุนเสมอภาคซึ่งส่งผ่านจาก กสศ. มาถึงเด็ก ๆ ทางโรงเรียนวัดแหลมหินจะแบ่งออกเป็นสองส่วน คือส่วนที่ 1 จะมอบให้กับครอบครัวเด็กโดยตรง เพื่อนำไปใช้จ่ายกับสิ่งที่จำเป็นต่อชีวิตความเป็นอยู่ เช่นข้าวสารอาหารแห้ง กับส่วนที่ 2 จะนำเข้าฝากไว้กับ ‘ธนาคารโรงเรียน’ ที่พอตัวนักเรียนจบชั้น ม.3 ก็จะได้รับเป็นเงินก้อน เพื่อใช้เป็นทุนสำหรับศึกษาต่อในระดับชั้นที่สูงขึ้น ซึ่งที่ผ่านมาเด็กนักเรียนสามารถไปต่อในชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ปวช. หรือใช้เบิกทางไปสู่หลักสูตรวิชาชีพต่าง ๆ ได้อย่างมั่นคง ก็เป็นเพราะเงินสะสมระหว่างเรียนก้อนนี้
ครูภาณุรุจ กล่าวว่า “จะเห็นว่าพ้นไปจากเรื่องการศึกษาของเด็กคนหนึ่ง ทุนที่เข้ามายังหมายถึงการยกระดับคุณภาพชีวิตคนทั้งครอบครัว ยิ่งเรามีเด็กไม่น้อยที่อาศัยอยู่กับผู้สูงอายุซึ่งแทบไม่มีรายได้อื่นนอกจากเบี้ยคนชรา ความหมายของทุนที่นอกจากเข้ามาเติมเต็มชีวิตที่ขาดพร่องแล้ว ในอีกด้านหนึ่งยังอยากขยายให้เห็นภาพว่า การผลักดันนักเรียนคนหนึ่งให้มีแรงกำลังพอจะเรียนไปจนจบการศึกษานั้นว่ายากแล้ว หากการจะส่งเสริมสนับสนุนให้เด็กไปต่อในการศึกษาระดับสูงยิ่งยากกว่า นี่จึงเป็นที่มาของการที่โรงเรียนมีนโยบายช่วยเด็กสะสมทุนให้เป็นเงินก้อน แล้วระหว่างนั้นก็พยายามชี้ให้เห็นความสำคัญของการศึกษาที่สูงกว่าภาคบังคับ เพราะในเมื่อเราตั้งใจผลักดันให้เด็กไปต่อ ก็ต้องแน่ใจด้วยว่าเขาจะมีหลักประกันพอให้ไม่หลุดจากการศึกษากลางทาง”
คุณครูผู้ดูแลนักเรียนทุนเสมอภาคโรงเรียนวัดแหลมหิน ทิ้งท้ายว่า สำหรับผู้มีใจอยากสนับสนุนการศึกษา อยากให้มองไปยังพื้นที่ห่างไกลหรือพื้นที่ที่ไม่เคยมีแสงส่องสว่างไปถึง ว่ายังมีเด็ก ๆ อีกมากที่ทุกวันของชีวิตเขาคือการต่อสู้ดิ้นรน เพื่อจะได้กินอิ่ม เพื่อจะได้นอนหลับ และเพื่อจะได้ศึกษาเล่าเรียนอย่างต่อเนื่อง บางคนทุกวันหลังเลิกเรียนต้องไปทำงาน บางคนต้องหยุดบ้างมาเรียนบ้างเพราะต้องไปทำงาน หรือบางคนปิดเทอมก็ไม่เคยได้เล่นสนุกเพราะต้องไปทำงาน และบางคนถึงแม้จะฝ่าฟันจนเรียนจบ ม.3 แต่เส้นทางเรียนรู้ก็ต้องหยุดแค่นั้น เพราะเขาไม่มีทุนทรัพย์พอจะเรียนในชั้นสูงขึ้น ดังนั้นทุนทุกรูปแบบที่เข้ามาสนับสนุนการศึกษา จึงสำคัญมาก ๆ ต่อการเปลี่ยนแปลงชีวิตเด็ก ทั้งที่เกิดขึ้นในวันนี้ และที่จะเกิดขึ้นในอนาคตข้างหน้าต่อไป
